Fotograaf: Thomas van Oorschot

Lang leve de verwondering

Micha Wertheim

Voor Alle Duidelijkheid

Gezien op: 21-03-2019 De Kleine Komedie Amsterdam


De laatste twee programma’s van Micha Wertheim (46) stonden in het teken van het experiment. Zo was de theatermaker tijdens zijn voorstelling ‘Ergens anders’ daadwerkelijk ergens anders, terwijl hij in de vervolgshow ‘Iemand anders’ reflecteerde op zijn eerdere afwezigheid. Zijn nieuwste programma ‘Voor alle duidelijkheid’ is op het eerste oog van minder esoterische aard, met name omdat gekozen is voor een klassiekere cabaretvorm, zegt Wertheim in dagblad Trouw: “Met deze voorstelling denk ik ook de mensen die mij nog niet kennen wel te kunnen overtuigen.”

Bij het betreden van de zaal valt het oog van publiek direct op het podium. Daar staat namelijk een kolossale, grijze muur. De voorstelling begint, waarna Wertheim met een bouwlamp het podium oploopt, om vervolgens met zijn neus tegen de muur te gaan staan. Na enig moment keert hij zich om en spreekt het publiek toe: “Als je met je rug tegen de muur staat, kun je tenminste nog zien hoe het zo ver gekomen is.” Waarom deze opmerking onderdeel is van rode draad van de show, wordt pas naar een behoorlijke tijd duidelijk.

In het bijzonder omdat Wertheim zich na de openingsscène ruim een uur lang manifesteert als de scherpe cabaretier die zich afzet tegen geëngageerd cabaret maar door die kritiek ironisch genoeg een geëngageerde cabaretier is. Die vorm is zeer plezierig om naar te kijken, enerzijds omdat Wertheim hier uiterst bewust voor kiest. Later in zijn show richt hij zich namelijk tot cabaretrecensenten die een ‘vijfde ster’ slechts uitdelen als een goede voorstelling ook nog eens maatschappijkritisch is.

Anderzijds is Micha Wertheim als stand-up comedian een feest omdat de grappen die hij maakt zeer geestig en recht in de roos zijn. Zo heeft hij het op een zeker moment over Tesla-oprichter Elon Musk, die investeert in plannen om Mars te koloniseren. Wertheim begrijpt niet waarom mensen hem als genie zien: “De aarde raakt vol. Zullen we naar de bodem van de oceaan gaan? Daar is nog zeer veel plek. Nee, daar is geen zuurstof. Oh, ok, laten we dan maar naar Mars gaan.”

De rode draad van de voorstelling komt duidelijk boven water wanneer Wertheim spreekt over de betekenis van kunst. Hij liep ooit door het Singer Museum in Laren en herkende van grote afstand een schilderij van George Hendrik Breitner, wat bleek te kloppen toen hij het naambordje las. Aanvankelijk was Wertheim trots op zichzelf dat hij het werk direct herkende. Later realiseerde hij zich echter dat hij niet eens had gekeken naar hoe mooi het schilderij was: “Kennis kan een muur worden die alle schoonheid aan het zicht onttrekt.”

Het lange slot van de voorstelling staat vooral in het teken van het menselijk denken. Wertheim kan zijn gedachtes niet bedwingen, wat hij illustreert aan de hand van voorbeeld. Hij vroeg zich enige tijd geleden tijdens een uitvaartdienst af waarom crematoria zo op wellnesscentra lijken, waarna de argumenten zijn hoofd betraden. “Ik kan alleen loskomen van m’n gedachtes door een roman te lezen. Daarom hoop ik dat ik jullie met dit programma niet aan het denken heb gezet.” Dit is beslist geen pleidooi voor ondoordachtheid, maar juist voor verwondering en toevalligheid, die door moderniteiten als Google Maps steeds meer uit ons leven verdwijnen: “Mens-zijn is in essentie verdwalen.”

Met ‘Voor alle duidelijkheid’ heeft de cabaretier zijn ambities die hij tegenover dagblad Trouw uitsprak deels waargemaakt. Voor een Wertheim-beginneling is deze voorstelling in vergelijking met zijn eerdere programma’s behapbaar, met name door de vorm, die een hoge grapdichtheid met zich meebrengt. De diepere lagen en het slot in het bijzonder maken het programma daarnaast ook interessant voor zogenaamde Wertheim-fanatici van het eerste uur.

Het enige minpuntje aan ‘Voor alle duidelijkheid’ is wellicht de tijdsduur ervan: bijna 2,5 uur zonder pauze. Sommige recensenten interpreteren deze langdradigheid als een vooropgezet onderdeel van de show dat bijdraagt aan de thematiek. Ik heb daar deels mijn twijfels over. Dat is te zeggen: wellicht toont hun interpretatie eerder dat binnen de analyse van kunst een grote rol is weggelegd voor onderdeterminatie. Begrijp me niet verkeerd, ik hoop dat ik het mis heb: lang leve de verwondering.




Mark Coelen




Deze pagina is onderdeel van de website www.cabaret.nl.
De cabaret-database van Nederland.
Een actueel overzicht van cabaret, kleinkunst en stand-up comedy.
 
Kijk op cabaretmatch.nl voor meer informatie over theater op maat, cabaret op maat of een muziekoptreden voor een congres, symposium of feest op maat.