De draad kwijt

Erik van Muiswinkel

DE OPLOSSING

Gezien op: 09-05-2018 De Kleine Komedie Amsterdam


In 1985 behaalde Erik van Muiswinkel zijn kandidaatsdiploma in de Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij liet de doctorandustitel voor wat het was en besloot zich in het bijzonder te gaan richten op cabaret. Dat deed hij (grofweg) eerst met Justus van Oel, toen met Van Oel en Diederik van Vleuten, vervolgens met Van Vleuten en ten slotte individueel. Inmiddels heeft Van Muiswinkel vier soloprogramma’s naar de Nederlandse theaters gebracht. Zijn meest recente avondvullende voorstelling luistert naar de naam ‘De Oplossing’.

Een titel moet vaak minimaal één jaar voor de première worden ingeleverd, zodat het impresariaat de voorstelling alvast kan verkopen aan theaters. Als een groot deel van het programma nog geschreven moet worden, is de keuze voor een ietwat imposante titel wel gevaarlijk: als de uiteindelijk show geen acht of hoger waard is, dan is zo’n titel al snel pretentieus en werkt deze als olie op het hellevuur van een sardonische recensent. ‘Hét antwoord’ en ‘Mijn meesterbrein’ zijn wat dat betreft geen aanbevelingen.

Toen de titel werd ingeleverd, was Van Muiswinkel van plan om een voorstelling over onderwijs in Nederland te maken. Toch is het niet reuze opmerkelijk dat ‘De Oplossing’ slechts gedeeltelijk over dat onderwerp gaat. Creativiteit laat zich immers maar moeilijk plannen. Waar de voorstelling dan wél exact over gaat, blijft na afloop enigszins onduidelijk. In ieder geval poogt Van Muiswinkel zijn show te voorzien van een filosofische dressing.

Zo bespreekt hij - gedurende zijn betoog over vrije wil - een gedateerde theorie van de Amerikaanse filosofische neurowetenschapper Sam Harris. Na circa tien minuten sluit hij zijn pleidooi af met een quote van Schopenhauer: “De mens kan wel doen wat hij wil, maar niet willen wat hij wil.” Uiteraard is Van Muiswinkel vrij om naar zijn smaak experts in te roepen. Toch is het niet enorm doordacht om als Neerlandicus binnen dit zeer complexe (en niet verwante) vakgebied een radicaal standpunt in te nemen. Gezien hij zijn claim maar in beperkte mate kan bevatten - en daar moet hij zich bewust van zijn - is behoedzaamheid hier op z’n plek.

Van Muiswinkels talent ligt dan ook op een ander vlak. Verschillende malen voorziet hij het publiek van fraai geformuleerde zinnen en speelt hij geestig met taal: “Hij schiep er steeds meer behagen in”, “De imitatie kwam van links” en “Pak een banjo, pak een fluit, haal ‘m desnoods tevoorschijn (terwijl hij naar zijn penis wijst, red.)”.

Zijn hoge taalvaardigheid komt ook tot uiting in een scène over ironie en basisschoolpersoneel. Hij leest dan een ‘boze brief’ voor over het tentoongestelde knutselwerkje van dochter Kitty, gericht aan haar kleuterjuf: “Wat moeten andere ouders wel niet denken als ze dat werkje op de gang zien hangen: is dit wel gemaakt door een geestelijk gezond kind? […] En haar volledige naam staat ook nog eens vermeld aan de onderkant: U wordt hartelijk bedankt.”

Van Muiswinkel bezit daarnaast nog een andere welbekende aanleg die ook onderdeel uitmaakt van de voorstelling: zijn imitatiecapaciteit. Onder meer Hans Janmaat, Paul van Vliet en Willem van Hanegem passeren wederom (en zonder directe aanleiding) de revue. En dan te bedenken dat deze typetjes maar liefst twintig jaar geleden voor het eerst ten tonele kwamen. Als nieuwe persiflages langdurig uitblijven, wordt imiteren al snel een gemakkelijke truc tot de lach. “In principe wel ja”, zou het typetje Dick Advocaat gezegd hebben, die overigens ook kort het publiek toesprak.

Met ‘De Oplossing’ heeft de ervaren cabaretier niet zijn meest verfijnde programma neergezet. Zo komt het publiek een reeks uiteenlopende gedachtespinsels ter ore, waarvan de uitwerking meer dan eens ontoereikend is om deze daadwerkelijk als oplossingen te beschouwen. Het gebrek aan een heldere structuur helpt dan ook niet mee. Deze kan de betekenis van een matig uitgewerkte scène namelijk verduidelijken, omdat men begrijpt waar de cabaretier heen wil met zijn verhaal, waardoor oneffenheden minder opvallen. Misschien had de aanvankelijke thematiek - onderwijs in Nederland - Van Muiswinkels voorstelling kunnen voorzien van een klare rode draad. Wellicht was ‘De Oplossing’ dan beter uit de verf gekomen.








Mark Coelen




Deze pagina is onderdeel van de website www.cabaret.nl.
De cabaret-database van Nederland.
Een actueel overzicht van cabaret, kleinkunst en stand-up comedy.
 
Kijk op cabaretmatch.nl voor meer informatie over theater op maat, cabaret op maat of een muziekoptreden voor een congres, symposium of feest op maat.