Youp van ´t Hek

Youp van 't Hek wordt op 28 februari 1954 in Naarden geboren als Joep (Joseph Jacobus Maria) van 't Hek. Hij is het zevende en daarmee het op een na jongste kind van zijn Amsterdamse ouders. Er is thuis veel aandacht voor muziek. Vader, directeur van een beleggingsmaatschappij, is een groot operaliefhebber, maar ook het vaderlandse cabaret is rijk vertegenwoordigd in zijn platencollectie. Met jongere broertje Tommie, die later bekend zal worden als hockey-international en hockey-coach en die inmiddels een bekend sportverslaggever is, draait Joep deze platen grijs. Zoals zijn broertje ervan droomt hoe een vol stadion hem onthaalt, zo hoort Joep het applaus voor Wim Sonneveld, Wim Kan en Toon Hermans en hij ziet zichzelf in een volle schouwburg opkomen. Hij schrijft schriften vol met zijn eerste liedjes en conferences, maar als hij van de lagere school af komt, heeft hij een ander toekomstplan: hij wil priester worden.

Als dertienjarige gaat hij naar Klein Seminarie Hageveld, maar hij maakt het eerste jaar niet af: "Te lastig, te grote bek, te veel heimwee." Hierna volgen verschillende middelbare scholen, maar ook daar wordt hij voortijdig weggestuurd. Als hij zestien jaar oud is, heeft hij het nog maar geschopt tot en met de tweede klas mavo.

De Naardense Ministerparkschool voor Christelijke Mavo wil het uiteindelijk nog wel met de lastpost proberen. De strenge aanpak - met huiswerkoverhoringen en inhaaluren op zaterdag - helpt hem zijn diploma halen. Maar wat belangrijker is: op deze school start zijn carrière als schrijver en speler. Hij wordt hoofdredacteur van de schoolkrant, maakt interviews met bekende Nederlanders en schrijft pagina's vol met grappen en verzinsels. En hij leidt het schoolcabaret, waarvoor hij dan zowat het hele programma schrijft. Twee avonden achtereen treedt hij daarin op voor een zaal van vijfhonderd mensen.

Dat geeft hem een kick en heel veel zelfvertrouwen. Hij weet dat de tijd rijp is zich verder te bekwamen als Toon Hermans, Wim Sonneveld en vooral Wim Kan. Hij gaat veel naar cabaretvoorstellingen kijken en hij belt het Hilversumse impresariaat Lumen. Hij vertelt dat hij 18 jaar is en cabaretier wordt. Hij wil weten hoe hij dat moet aanpakken. Hij mag een week mee op tournee met Fons Jansen. Omdat zijn cabaretcarrière toch nog niet echt begonnen is, raden zijn ouders hem wel aan op het Goois lyceum nog even de havo af te maken. Hij blijft acht maanden, maar komt er zelden.

In 1973 wordt Joep Youp. Een vriendin voegde met een dikke viltstift de letter p toe aan de tekst We help you op zijn t-shirt. Sinds die dag schrijft hij zijn naam nooit anders meer. Hij verhuist naar Amsterdam, richt 'Nar' op en treedt op in schoolaula's met zijn eerste programma: Your Youp for You .

'Nar' wordt 'Cabaret Nar' met de komst van onder anderen zijn vriendin Debby Petter. In 1976 verlaat zij het groepje en de cabaretier, om pas halverwege de jaren tachtig met haar dochter Sterre in zijn leven terug te keren. Debby Petter, onder meer bekend als voormalig presentatrice van het NOS-journaal, is de moeder van hun twee kinderen: Anna en Julius en grootmoeder van kleinzoon Sam.

Cabaret Nar speelt, in wisselende samenstellingen en met Youp van 't Hek als constante factor, zijn programma's in buurthuizen en jeugdsociëteiten en in zelf gehuurde achterafzaaltjes. Er zit vaak net genoeg publiek om uit de kosten te komen. Om te leven en weer nieuwe optredens te kunnen financieren, heeft hij allerlei baantjes. Zo werkt hij onder meer als ontbijtkelner en copywriter, maar ook als kantoorklerk. De afkeer van het saaie, risicoloze kantoorbestaan - een vast motief uit al zijn shows - dankt hij aan die periode.

Naam maakt het groepje pas vanaf het vijfde programma, Romantiek met mayonaise, dat in 1977 speelt. De eerste goede recensies verschijnen en het gezelschap krijgt de eerste serieuze aanbiedingen van cabaretpodia. Impresariaat Lumen neemt in 1979 de zakelijke leiding op zich en gaat ook financieel in de programma's investeren. Als Lumen in 1994 ophoudt te bestaan, start de cabaretier zijn eigen impresariaat: Hekwerk, geleid door Hans Floberg en inmiddels ook het impresariaat van onder anderen Ronald Goedemondt, Kommil Foo en Jochem Myjer. Lumen-impresario Joop Koopman blijft tot aan zijn dood, in 2011, Van ‘t Heks belangrijkste klankbord.

In 1980, na zeven onzekere jaren, kan Van 't Hek het zich eindelijk permitteren te stoppen met allerlei bijbaantjes om in zijn levens- en cabaretonderhoud te voorzien. Drie jaar later komt de echte doorbraak. In 1983 vertolkt hij in het KRO-televisieprogramma De Alles is Anders-show een fragment uit Man vermist. Het is het achtste en laatste avondvullende NAR-programma, maar eigenlijk al een verkapte solovoorstelling. De volgende avond zit zijn zaal vol en dat is vanaf dat moment altijd zo.

Zijn succes dankt hij bovenal aan de thematiek van zijn voorstellingen en de humoristische en steeds persoonlijker wijze waarop hij zijn onderwerpen aan de orde stelt. Al tonen zijn stellingname en zijn sociale betrokkenheid overduidelijk aan dat hij zelf behoort tot die kritische, progressieve bevolkingsgroep, qua thematiek grijpt hij ook steeds een laag dieper, naar veel universelere onderwerpen. Zoals het verliezen van de idealen van je jeugd, de verburgerlijking en sleur die in je leven sluipt als je volwassen wordt. Dan laat je jezelf immers vangen in het web van een te drukke baan, een te dure hypotheek, de waan van de dag, een niet altijd bijster gelukkig gezinsleven en die steeds dreigender angst voor de dood, omdat de klok nu eenmaal doortikt... In deze problematiek herkent zowat honderd procent van de volwassenen bevolking wel iets of bijzonder veel van zichzelf.

Dat verklaart ook het succes van de columns die hij al 25 jaar – eerst als vrijdagse sportcolumn en sinds 1993 als zaterdagse algemene column - wekelijks schrijft voor NRC-Handelsblad. Van de ruim 25 boekjes met gebundelde columns zijn inmiddels meer dan vier miljoen exemplaren verkocht, waarmee hij geldt als een van de best verkochte schrijvers van ons land.

In November 2013 speelde Youp zijn tweehonderdste voorstelling in Carré, het theater waar hij pas in maart 1995 zijn debuut maakte. Dit omdat hij vond dat hij daar toen pas aan toe was, net zoals hij, ondanks verzoeken van de VARA, niet eerder dan in 1989 te zien was met zijn eerste oudejaarsconference. In 2014 speelt Youp met Thomas Verbogt een voorstelling met literaire verhalen en zal hij zijn achtste oudejaarsconference spelen. Inmiddels heeft Youp zijn theatershow van 2015 ook aangekondigd, getiteld ‘Splinters van de Planken’.

In de twintig theaterprogramma’s - vijftien solovoorstellingen en acht Oudejaarsavondconferences - die Youp sinds 1984 maakte - van Verlopen en Verlaten tot en de laatste show Wigwam - varieert hij nog steeds op dat ene fascinerende thema: de discrepantie tussen wat het maatschappelijk leven van je verwacht en wat je diep in je hart zou willen. Het is het Carpe Diem-motto dat veertig jaar geleden al doorklonk in Your Youp for You, zijn allereerste Nar-programma: Leef toch je leven als het allerlaatste uur.