Fotograaf:
Amy van Leiden

Recensie Van der Laan & Woe


Cursus ironie

Van der Laan & Woe met de voorstelling
Pesetas


Gezien op: 29-01-2018 Stadsschouwburg Utrecht

Niels van der Laan en Jeroen Woe, beiden geboren in 1981, doorliepen de Academie voor Kleinkunst in Amsterdam, waar zij bevriend raakten en besloten een variétépaar te vormen. In 2004 studeerden de heren af en slechts een jaar later werd de zogenaamde Wim Sonneveldprijs in de wacht gesleept op het Amsterdams Kleinkunst Festival. Van een bevlogen begin mag in ieder geval gesproken worden.

De theatergedrevenheid van het tweetal werd de daaropvolgende jaren voortgezet middels vijf avondvullende voorstellingen. Gelijktijdig werkten zij ook aan radio- en televisieprogramma’s. Die arbeid bracht hen toch wel de meeste faam, want in essentie zijn de van huis uit geschoolde variétéartiesten bij het grote publiek bekend van het (BNN)VARA-programma(onderdeel) ‘De Kwis’. Dat televisiesucces weerhield hen echter niet een zesde show te creëren, genaamd ‘Pesetas’.

Die voorstelling gaat over nostalgie en over andere aardse zaken die vaak betrekking hebben op consumentisme. Vandaar ook de titel, de peseta was het Spaanse betaalmiddel voor de invoering van de euro. In lijn met de zogeheten moraal van het verhaal dwingt het concern Nokia twee vertellingslijnen af binnen het programma. Allereerst is daar de lijn omtrent de Spaanse gitarist Francisco Tárrega, die zonder opzet componist werd van ‘s werelds meest gehoorde melodie: dé Nokia-ringtone. De tweede lijn kent haar hoogtepunt in een musicalvorm: de geridiculiseerde ontstaansgeschiedenis en teloorgang van de Finse telecommunicatieapparatuurverstrekker. Naast het Nederlands biedt ook de Duitse taal de mogelijkheid om in theorie oneindig lange zelfstandige naamwoorden te fabriceren, maar dat ter zijde.

Vaak bezit een goede grap een verrassingselement. Dat kan bijvoorbeeld liggen aan de verteller die technisch hoogstaand is en zijn toehoorders meesleept in zijn verhaal, waardoor zij ogenschijnlijk worden verrast omdat de feitelijk clou nogal flauw is. Of: de pointe is meesterlijk, waardoor het verhaal dus een onverwachte wending heeft en zodoende het publiek terdege verrast, zelfs al is de verteller matig. Al na zo’n 5 minuten onderscheiden Van der Laan & Woe zich als begaafde vertellers, maar ook wordt duidelijk dat zij het vooral daarvan moeten hebben: hun brille spel. Want met uitsluitend talloze flauwe woordjesgrapjes en banaliteiten komt het brood op de plank in gevaar: het beoogde salonsocialisme is dan ver weg.

We hebben het dan over de openingsscène, waar een homofiele man via een oppascentrale per ongeluk een Arabische babysit voor zijn geadopteerde kinderen heeft geboekt. Bij de naam Esmiralda dacht één van de twee vaders immers niet direct aan de Arabier Esmir Alda. Dat zou je als verrassingselement kunnen typeren, maar wat blijft er van die surprise over als er vervolgens heen en weer clichématige grollen over homo’s en moslims volgen? Wanneer in een gesprek het onderwerp kleding wordt aangestipt en een homo wordt gevraagd of “hij van pijpen houdt”, dan zullen slechts weinigen in vervoering raken.

Het is wellicht een onopzettelijke bijkomstigheid, maar de kijkbuiswaardering weerhoudt het publiek er niet van om tevens de schouwburg te bezoeken: ‘Pesetas’ werd maar liefst negenendertig keer als try-out gespeeld. Uit betrouwbare bronnen blijkt dat die luxe niet voor iedere theatermaker is weggelegd. Goed, wie vaak op televisie komt is nou eenmaal snel bekend, daar kan je niet zoveel aan doen, en dat is in zekere zin mooi meegenomen, maar op een inhoudelijk niveau lijkt ‘De Kwis’ de voorstelling ook te beïnvloeden: het publiek komt namelijk een legio aan feitjes ter ore.

Begrijp mij niet verkeerd, het is een interessant gegeven om de relatief onbekende geschiedenis achter ‘s werelds meest gehoorde melodie te bespreken op het podium, maar lang niet altijd nemen Van der Laan & Woe hun verheffingsideaal en het publiek even serieus. Op driekwart van de voorstelling staat Francisco Tárrega (Jeroen Woe) bij wijze van spelen in 1902 bij de Sagrada Familia in Barcelona en zegt hij dat de vervolmaking van de basiliek niet zo lang meer op zich zal laten wachten, een paar jaar hooguit, maar heus geen honderd, waarna Niels van der Laan op een pathetische wijze het publiek een knipoog geeft.

Zonder die oogwenk was het ironisch en best geestig geweest, maar met dat teken is het niet ironisch omdat bij ironie (in ieder geval een fractie van een seconde) de twijfel bestaat of het wel ironisch bedoeld is. Ironie expliceren heeft iets vreemds, want ironie is immers een impliciete overdracht. Toch pleitte de grote W.F. Hermans ooit voor het ironieteken, maar naar mijn idee zou dat ironisch genoeg de doodsteek zijn voor ironie.

Al met al zijn Van der Laan & Woe op een aantal momenten de ironie voorbij gegaan, waarmee zij het publiek onverrast achter lieten. Dat is zonde, want de mannen zijn getalenteerde kleinkunstenaars met grootse muzikale kwaliteiten, wat gedurende de vele liedjes in hun voorstelling wordt onderstreept. Helaas is dat voor een duo met een geschiedenis van vijf cabaretprogramma’s net wat te dunnetjes.














Mark Coelen




Deze pagina is onderdeel van de website www.cabaret.nl.
De cabaret-database van Nederland.
Een actueel overzicht van cabaret, kleinkunst en stand-up comedy.
 
Kijk op cabaretmatch.nl voor meer informatie over theater op maat, cabaret op maat of een muziekoptreden voor een congres, symposium of feest op maat.