Recensie Leon van der Zanden


Bevlogen improvisator

Leon van der Zanden met de voorstelling
Kameleon

Gezien op: 07-12-2017 Parktheater Eindhoven

Leon van der Zanden timmert al een kleine 20 jaar aan de weg als cabaretier. Met elke voorstelling lijkt hij voor zichzelf een grens te willen verleggen en zoekt hij nadrukkelijk de ontwikkeling in zijn cabaretrepertoire. Met de voorstelling Kameleon voegt hij een nieuw hoofdstuk toe aan die zoektocht. De uitgangspositie is dit keer improvisatie. Met een raamwerk in zijn hoofd wordt de voorstelling mede gestuurd door wat er uit de zaal terugkomt. Vandaar ook mede de titel. Leon past zich als een Kameleon aan zijn omgeving aan.

Leon begint zijn voorstelling op zijn Afrikaans, trommelend op een djambe. Zijn vriendin had gezegd dat hij maar eens wat moest gaan doen met zijn Afrikaanse roots. En dat doet hij dan ook. De clou van het nummer zorgt voor de nodige hilariteit als hij handenschuddend door het publiek gaat. De vondst is een tikkeltje banaal . Maar banaliteit vindt het publiek blijkbaar nog altijd het leukste. Leon heeft deze binnenkomer ook keihard nodig. Het publiek moet goed warm zijn, want zij spelen een essentiële rol in deze voorstelling. Aan de hand van improvisaties met de zaal begint Leon zijn verhalen te vertellen. En daar ligt dan ook de werkelijke kracht van deze voorstelling.

Stapje voor stapje neemt Leon ons mee in zijn gedachtewereld. Bij elk nieuw hoofdstukje zit een uitgebreide improvisatie met de zaal, waarna hij de reacties van het publiek betrekt in de rest van de voorstelling. Leon heeft een enorme likabilety en blijkt een meester te zijn in improviseren. Wat er ook uit de zaal komt. Hij valt zelden stil. In de improvisaties lukt het hem soepel om regelmatig de volle gulle lach uit de zaal te halen. Maar er zit ook een keerzijde aan. De vele improvisaties halen de vaart er af en toe uit. En tijdens het zoveelste gesprekje met de zaal bekroop mij soms de gedachte: “nee, niet weer.”

Veel interessanter dan zijn improvisaties zijn de verhalen die Leon te vertellen heeft. Inhoudelijk is dit een knap geconstrueerde voorstelling vol lagen en dwarsverbanden. De puzzelstukjes grijpen op het einde prachtig in elkaar. Ook het onderliggende thema is sterk uitgewerkt. Aan de hand van het voetbalelftal van PSV laat hij zien dat geld en materie de dood zijn voor passie, bevlogenheid en plezier. Elk verhaal staat in het teken van dat thema. Hij zet dat af tegen de “Begeisterung” van de Pinkstergemeente, de christelijke stroming waar zijn Afrikaanse moeder kerkte. Via die verhalen komt hij op het grote verhaal van zijn voorstelling. Na afloop van een show wordt hij door een bezoeker gevraagd of hij wil optreden op zijn begrafenis. Als Leon besluit dit te doen ontstaat er een mooie vriendschap tussen hem en de aspirant dode. Genoeg stof om een hele avond op te teren.

Tussendoor komen er allemaal zijstraatjes langs. Sekswerkers in de gezondheidzorg. Hoerenbezoek in het algemeen. Zijn Afrikaanse roots in het bijzonder en hoe hij ook hier zich als een Kameleon heeft aangepast. Als een Maleisische prostitué hem op zijn roots wijst, moet hij wel erg goed in de spiegel kijken om achter de Kameleon de kern van zichzelf te zien.

Met Kameleon zet Leon van der Zanden een gemengde voorstelling neer. De titel is mooi gevonden en is een sprekende woordspeling op zijn naam, karakter en een opmaat naar de vele improvisaties. Maar juist door die improvisaties maakt hij een spagaat tussen twee smaken. Zijn improvisaties zijn grappig, gevat en bij tijd en wijle hilarisch. Maar in zijn eigen verhalen ontbreken de echt goede grappen en voert de ernst de boventoon. Inhoudelijk is de voorstelling ijzersterk, maar de boodschap had beter verpakt kunnen zijn. Wie naar deze voorstelling gaat om te lachen, gieren en brullen komt bedrogen uit. Maar voor wie de finesse zoekt en openstaat voor een goed inhoudelijk cabaretesk verhaal, is deze voorstelling een echte aanrader.

Tim van der Sluijs